Μια από τις πιο μελανές σελίδες της σύγχρονης, μεταπολεμικής Ελλάδος αποτελεί το φαινόμενο του πλειστηριασμού πρώτης κατοικίας. Στη δεινή οικονομική κατάσταση που διανύει η χώρα, μεγάλη μερίδα συμπατριωτών μας καλείται να ‘βγάλει το φίδι από την τρύπα’, να βάλει πλάτη όπως λέμε λαϊκά για να καλύψει την αδυναμία οποιασδήποτε κυβέρνησης να ορθώσει ανάστημα στις παράλογες απαιτήσεις της Τρόικας (=ρωσικό έλκηθρο που σύρεται από τρία άλογα!!!). Ληξιπρόθεσμες οφειλές σε τράπεζες ή/και εφορεία λυγίζουν καθημερινά όλο και περισσότερους οφειλέτες με αποτέλεσμα να ενεργείται σε βάρος της ιδιοκτησίας τους η επώδυνη διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης. Ο πολίτης που όλη του τη ζωή μόχθησε για το περιβόητο ‘κεραμίδι’ δεν έχει που την κεφαλήν κλίνη και μοιάζει συχνά μόνος και αβοήθητος στο άκουσμα της κατάσχεσης κύριας κατοικίας.

• ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΛΠΙΔΑ?
Υπάρχει ωστόσο δυνατότητα να αποφευχθεί το μοιραίο? Εν ολίγοις, μπορεί κάποιος να γλιτώσει την περιουσία του από τα αδηφάγα νύχια των τραπεζών? Ως άγγελοι καλών ειδήσεων απαντάμε στο προαναφερθέν ερώτημα θετικά. Ναι, λοιπόν υπάρχει ελπίδα, υπό προϋποθέσεις.
Γενικά η διενέργεια πλειστηριασμού ακινήτου το οποίο χρησιμοποιείται από τον οφειλέτη ως πρώτη και κύρια κατοικία ξεκινά όταν ο τελευταίος δεν έχει φανεί συνεπής ως προς την αποπληρωμή τριών συνεχόμενων δόσεων του δανείου. Σε αυτήν την περίπτωση, η τράπεζα αποστέλλει εξώδικο, ενημερώνοντας τον οφειλέτη για ενδεχόμενη καταγγελία της σύμβασης του δανείου. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε, ωστόσο, πως σε αυτό το αρχικό στάδιο τα τραπεζικά ιδρύματα τείνουν να δείχνουν ένα πιο ελαστικό προφίλ, προτείνοντας στον οφειλέτη να προβεί στην καταβολή τουλάχιστον μιας δόσης προκειμένου να αποφευχθούν τα χειρότερα.
Στη- διόλου απίθανη- περίπτωση που ο οφειλέτης αδυνατεί να ανταποκριθεί κατ’ αυτόν τον τρόπο, η τράπεζα προχωρεί σε μια περαιτέρω διευκόλυνση, αυτήν του διακανονισμού.
Τέλος, στην περίπτωση που ο οφειλέτης δεν επιτύχει ένα βιώσιμο διακανονισμό , τότε -και μόνο τότε- το εν λόγω τραπεζικό ίδρυμα, δείχνοντας το σκληρό του πρόσωπο, προβαίνει σε καταγγελία της δανειακής σύμβασης και 3 μέρες μετά, ξεκινάει η διαδικασία κατάσχεσης.

• ΣΤΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ Ή ΑΛΛΙΩΣ… ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΥΠΟΜΟΝΗΣ
Ωστόσο και σε αυτή την περίπτωση η κατάσταση δεν κρίνεται μη αναστρέψιμη. Μέσα στα πλαίσια της αναφαίρετης έννομης προστασίας ο καλόπιστος υπερχρεωμένος οφειλέτης δικαιούται, προστατεύοντας τα κεκτημένα του, να προσβάλει την εκτέλεση καταθέτοντας αίτηση αναστολής με ασφαλιστικά μέτρα. Η θετική εκδοχή υπαγορεύει έγκριση της αίτησης και αναδεικνύει τη δικαστική οδό ως την έξυπνη λύση! Δεδομένου ότι η δικάσιμος θα οριστεί αρκετά χρόνια αργότερα, εξασφαλίζεται στον οφειλέτη ότι το σπίτι προσωρινά δεν κινδυνεύει.
Αν τα πράγματα δεν κυλήσουν κατά το δοκούν, ήτοι ο οφειλέτης δεν εξασφαλίσει την πολυπόθητη έγκριση, δικαιούται μέσα σε χρονικό διάστημα 5 ημερών από την ορισθείσα ημέρα εκτέλεσης του πλειστηριασμού να διεκδικήσει υψηλότερο τίμημα για την οικία του από αυτό που περιλαμβάνει η έκθεση του δικαστικού επιμελητή.
Αν γίνει δεκτή η αίτηση, τότε η διαδικασία πλειστηριασμού παγώνει για χρονικό διάστημα που μπορεί να διαρκέσει από 40 μέρες μέχρι 6 μήνες.
Από την κατάσχεση μέχρι τον πλειστηριασμό ο οφειλέτης μπορεί να μένει κανονικά στο σπίτι του ενώ δε δικαιούται να μεταβιβάσει το σπίτι ή άλλο περιουσιακό στοιχείο στα παιδιά του ή να το πουλήσει πριν ξεκινήσουν οι σχετικές δικαστικές διαδικασίες.

• ΝΟΜΟΣ ΚΑΤΣΕΛΗ-ΣΑΝΙΔΑ ΣΩΤΗΡΙΑΣ
Έχουν ειπωθεί πολλά για τον περιβόητο νόμο Κατσέλη. Η αλήθεια είναι πως αποτελεί μια κάποια ανάσα για τον υπερχρεωμένο Έλληνα πολίτη, ο οποίος υπό το φόβο πως θα χάσει το βιος του βρίσκεται όλο και συχνότερα τελευταία στα όρια της απόγνωσης. Και πώς αλλιώς? Παλαιόθεν, μέσα στα πλαίσια της κουλτούρας μας ως λαός, έχουμε αναγάγει την έννοια της οικίας ως ορόσημο της ύπαρξης μας. Ας μην ξεχνάμε την καλοσυνάτη, πράα και δίκαιη θεά Εστία που αποτελούσε την προσωποποίηση του σπιτιού, το σύμβολο της οικίας, της οποίας λειτουργούσε ως προστάτις και κατ’ επέκτασιν της πιστής και δεμένης οικογένειας. Εν ολίγοις, στη συνείδηση του Έλληνα η θεμελιώδης έννοια της οικογένειας είναι συνυφασμένη με το σπιτικό του. Συνεπώς, μπροστά στον κίνδυνο να χάσει το σπίτι του η υπαγωγή στο νόμο Κατσέλη φαντάζει μάννα εξ ουρανού.
Τι ορίζει όμως αυτός ο νόμος? Σύμφωνα με το συγκεκριμένο νόμο η κύρια κατοικία μπορεί να διασωθεί αν ο ιδιοκτήτης –οφειλέτης προσφύγει στη δικαιοσύνη και επιτύχει από το Ειρηνοδικείο διαγραφή μέρους των οφειλών του. Το δικαστήριο μπορεί να ζητήσει ρευστοποίηση της ακίνητης περιουσίας, όπως μπορεί και να εξαιρέσει τη κύρια κατοικία. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει ο οφειλέτης να προχωρήσει στην αποπληρωμή χρεών που αντιστοιχούν στο 85% της εμπορικής αξίας του ακινήτου, η οποία καθορίζεται από την έδρα. Αν π.χ. ο οφειλέτης -δανειολήπτης έχει χρέη 100 χιλιάδων ευρώ, τότε πρέπει να επιστρέψει στις τράπεζες
85 000 ευρώ ή το 85 % της εμπορικής αξίας του ακινήτου για να σώσει την κύρια κατοικία του.
Σύμφωνα με το νόμο αυτόν, για τον προσδιορισμό της περιόδου τοκοχρεολυτικής εξόφλησης της οριζόμενης συνολικής οφειλής λαμβάνεται υπόψη η διάρκεια των συμβάσεων δυνάμει των οποίων χορηγήθηκαν πιστώσεις στον οφειλέτη. Η περίοδος πάντως αυτή δεν μπορεί να υπερβαίνει τα είκοσι (20) έτη (επομένως οι δόσεις υπολογίζονται μεγάλες, συμπεριλαμβανομένου και του προβλεπόμενου 3% επιτοκίου), εκτός αν η διάρκεια των συμβάσεων δυνάμει των οποίων χορηγήθηκαν πιστώσεις στον οφειλέτη ήταν μεγαλύτερη των είκοσι ετών, οπότε ο Ειρηνοδίκης δύναται να προσδιορίσει μεγαλύτερη διάρκεια, η οποία πάντως δεν υπερβαίνει τα τριάντα πέντε (35) έτη.

• Η ΜΑΥΡΗ ΩΡΑ
Αν τώρα ο οφειλέτης δε ζητήσει νομική προστασία, δεν καταφύγει δηλαδή στη δικαιοσύνη, τότε διενεργείται ο πλειστηριασμός 40 μέρες μετά την κατάσχεση με την τιμή του ακινήτου να ορίζεται στο ύψος της αντικειμενικής αξίας, Αν ο πρώτος πλειστηριασμός κριθεί άγονος, τότε υπάρχει και δεύτερος με την ίδια τιμή ακινήτου. Αν και πάλι είναι άγονος, τότε ακολουθεί τρίτος με μειωμένη τιμή. Αν κι ο τρίτος είναι άγονος, η τράπεζα μπορεί ή να αφήσει την τιμή σε ελεύθερη διαπραγμάτευση ή να ακυρώσει τον πλειστηριασμό και να κάνει επαναπροσδιορισμό της τιμής εκκίνησης επόμενου πλειστηριασμού.

• ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ
Σε κάθε περίπτωση οφείλουμε να επισημάνουμε πως η διενέργεια πλειστηριασμού που αφορά την πρώτη κατοικία του οφειλέτη οφείλει να αξιολογηθεί (και κατ’ επέκτασιν επικριθεί ως πράξη παραβατική) τόσο μέσα σε νομικά όσο και σε ηθικά συμφραζόμενα. Εν πρώτοις, νομικά μιλώντας, σύμφωνα με το άρθρο 9 του Συντάγματος ορίζεται ρητά ότι “Η κατοικία του καθενός είναι άσυλο. Η ιδιωτική και οικογενειακή ζωή του ατόμου είναι απαραβίαστη”. Πέρα όμως από την προστασία που παρέχεται για την κατοικία του ατόμου από διατάξεις του Συντάγματος, υπάρχει και η ηθική διάσταση στο θέμα του πλειστηριασμού πρώτης κατοικίας αφού βάλλεται προδήλως η αξιοπρέπεια του ατόμου και συρρικνώνεται η προσωπικότητα του. Συνεπώς, η διενέργεια πλειστηριασμού πρώτης κατοικίας οφείλει ως πράξη συνταγματικά παράνομη και ανήθικη τουλάχιστον (!) να επανεκτιμηθεί από τους καθ’ ύλην αρμόδιους.