Η αγορά εργασίας αλλάζει καθημερινά. Οι συνθήκες εργασίας καταγράφονται όλο και πιο δύσκολες για τους εργαζόμενους οι οποίοι προσπαθούν να καταλάβουν πώς διαμορφώνεται το νέο τοπίο. Κάποιοι έχουν ήδη προσαρμοστεί. Κάποιοι άλλοι, είτε αδυνατούν, είτε αρνούνται να συμβιβαστούν με τη νέα πραγματικότητα. Ποια είναι αυτή? Ένα κομμάτι της νέας πραγματικότητας έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι απολύσεις πέφτουν βροχή από εργοδότες οι οποίοι είτε θέλουν να μειώσουν το προσωπικό τους, κατά συνέπεια τα κόστη τους, είτε βάζουν λουκέτο στην επιχείρηση τους, αδυνατώντας να αντεπεξέλθουν σε οικονομικό επίπεδο. Σε κάθε περίπτωση, ο εργαζόμενος που έχει απολυθεί θα μπορούσε, πρόσκαιρα, να εφησυχάσει, αποβλέποντας στην αποζημίωση που δικαιούται, από πλευράς εργοδότη. Δυστυχώς διαψεύδεται στην πράξη. Για ποιον λόγο?
Το φαινόμενο των απολύσεων χωρίς καταβολή αποζημίωσης είναι ιδιαίτερα έντονο. Πράγματι, μεγάλη μερίδα εργοδοτών ,σήμερα, λειτουργεί κατ’ αίσχιστον τρόπον εκμεταλλευόμενοι ότι στην Ελλάδα οι απολύσεις νομικά επιτρέπονται, ανεξαρτήτως οικονομοτεχνικών λόγων. Αντίθετα, στο εξωτερικό, π.χ. στην Ιταλία η απόλυση επιτρέπεται μόνο για οικονομοτεχνικούς λόγους. Πρακτκά αυτό σημαίνει πως ο Ιταλός επιχειρηματίας δικαιούται να απολύσει υπάλληλό του μόνο στην περίπτωση που η επιχείρησή του αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα. Αντίθετα, στην Ελλάδα δεν υπάρχει τέτοιος νομικός περιορισμός. Τουτέστιν, ο Έλληνας εργοδότης δικαιούται να απολύσει εργαζόμενο ανά πάσα ώρα και στιγμή, διότι ελέγχεται μόνο αν ασκήσει καταχρηστικά αυτό του το δικαίωμα. Στην Ελλάδα ωστόσο παρατηρείται το φαινόμενο, σε επιχειρήσεις που πηγαίνουν καλά, ο εργοδότης να προβαίνει σε απολύσεις εργαζομένων κατά βούλησιν, σε πολλές περιπτώσεις ομαδικές και μάλιστα χωρίς καταβολή αποζημίωσης.
- Υπάρχει ελπίδα σε αυτό το εργασιακό σκηνικό για τον εργαζόμενο?
Πράγματι, πλέον σήμερα οι απολύσεις αποτελούν καθημερινό φαινόμενο, απασχολώντας έναν δικηγόρο, ειδικό επί εργατικών θεμάτων, κατά το 60% περίπου του αντικειμένου εργασίας του. Συνεπώς, ο εργαζόμενος σε περίπτωση απόλυσης του και μάλιστα χωρίς καταβολή αποζημίωσης δεν πρέπει να νιώθει απροστάτευτος μεσα σε αυτήν την εργασιακή δίνη από τη στιγμή που υφίσταται το περίφημο Δίκαιο Καταγγελίας.
Θα πρέπει να βάλουμε καλά στο μυαλό μας ότι σε καμία περίπτωση ο εργοδότης δε δικαιούται να προβεί σε απόλυση χωρίς να δώσει αποζημίωση. Δηλαδή ο εργοδότης, από τη στιγμή που αποφασίζει να απολύσει, οφείλει να καταβάλει στο προσωπικό που απολύει την αποζημίωση που ορίζεται βάσει νομοθεσίας. Αυτό βεβαίως μπορεί να συμβεί είτε κατόπιν ειδοποιήσεως, οπότε σε αυτήν την περίπτωση θα καταβάλει το μισό ποσό της αποζημιώσεως ή αν όχι όλο το ποσό, να το διευθετήσει σύμφωνα με τα όρια του νόμου: ένα ποσό ως προκαταβολή και τα υπόλοιπα σε δόσεις. Στην περίπτωση των άτακτων απολύσεων, ο τέως εργαζόμενος της επιχείρησης απολύεται, σταματά να εργάζεται και εισπράττει το ποσό της αποζημίωσης του εφάπαξ ή σε δόσεις.
- Σε ό,τι αφορά το χρόνο προειδοποίησης, τί ισχύει ακριβώς?
Ο χρόνος προειδοποίησης για εργαζόμενους από 1-2 χρόνια είναι 1 μήνας. Για όσους εργάζονται 2-5 χρόνια, είναι 2 μήνες. Για όσους εργάζονται 5-10 χρόνια είναι 3 μήνες και για όσους εργάζονται, πάνω από 10 χρόνια ο χρόνος προειδοποίησης φτάνει τους 4 μήνες.
- Ποιο το ακριβές ποσό αποζημίωσης που δικαιούμαι?
Το ακριβές ποσό καθορίζεται από τα χρόνια που κάποιος υπάλληλος προσέφερε τις υπηρεσίες του στην επιχείρηση. Όσοι εργάστηκαν από 1-4 χρόνια, εισπράττουν ως αποζημίωση μισθούς 2 μηνών. Όσοι εργάστηκαν 4-6 χρόνια, δικαιούνται μισθούς 3 μηνών. Για εργαζόμενους με υπηρεσία 6-8 χρόνια, μισθούς 4 μηνών, για 8-10 χρόνια μισθούς 5 μηνών, για 10 χρόνια, μισθούς 6 μηνών. Για όσους δούλευαν 11 χρόνια, μισθούς 7 μηνών, για 12, μισθούς 8 μηνών, για 13, μισθούς 9 μηνών, για 14, μισθούς 10 μηνών, για 15, μισθούς 11 μηνών. Για όσους, τέλος, εργάζονταν πάνω από 16 χρόνια, η αποζημίωση φθάνει τους μισθούς των 12 μηνών.
- Απολύθηκα χωρίς να λάβω αποζημίωση απο τον εργοδότη μου. Τί πρέπει να κάνω ακριβώς?
Σε αυτήν την περίπτωση ο τέως εργαζόμενος έχει τη δυνατότητα να στραφεί δικαστικά εναντίον του εργοδότη του και να διεκδικήσει επαναπασχόληση. Μέχρι ωστόσο την εκδίκαση της υπόθεσης και σε επίπεδο Εφετείου, θα παρέλθει ένα χρονικό διάστημα ενός-ενάμιση έτους, κατά το οποίο ο εργοδότης οφείλει να καταβάλλει με δικαστική απόφαση υπέρογκα ποσά, μισθούς υπερημερίας, ποσά που υπερβαίνουν κατά πολύ το ποσό της αποζημίωσης, στην προσπάθεια του να αποφύγει μια προσπάθεια ταμειακής δυσχέρειας.
Ωστόσο υπάρχει κάτι που δε γνωρίζει το ευρύ κοινό. Με πρόσφατο νόμο και δη του περίφημου Μνημονίου, προβλέφθηκε ότι σε περίπτωση απόλυσης, ο εργοδότης που δεν καταβάλλει αποζημίωση διαπράττει ποινικό αδίκημα. Αυτό από μόνο του είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα, καθώς μέχρι πρότινος, η αποζημίωση δεν αποτελούσε λόγο να ασκήσει κανείς ποινική δίωξη στον εργοδότη που δεν την κατέβαλλε. Σήμερα ωστόσο, η νέα νομοθετική ρύθμιση, επιτρέπει στον απολυθέντα εργαζόμενο, στον οποίο δεν κατεβλήθη αποζημίωση, να προβεί σε καταγγελία αυθημερόν της απόλυσης και να ακολουθηθεί αυτόφωρη διαδικασία για τον εργοδότη. Αλλά και σε διαφορετική ημέρα της απόλυσης να γίνει η καταγγελία, ο εργοδότης θα έρθει αντιμέτωπος με σημαντικές ποινές και μεγάλα πρόστιμα.
- Μέσα σε πόσο χρονικό διάστημα δικαιούμαι να προσβάλω την απόλυση?
Σε περίπτωση που ο εργαζόμενος θέλει να προσβάλει την απόλυση ως παράνομη ή καταχρηστική, έχει προθεσμία μόνο 3 ημέρες από την ημέρα της απόλυσης του. Αν επιθυμεί να διεκδικήσει μεγαλύτερο ποσό αποζημίωσης , έχει προθεσμία μόνο 6 μήνες από την ημέρα της απόλυσης.
- Μπορεί ο εργοδότης να επικαλεστεί ‘άδεια ταμεία’ και να αποφύγει την καταβολή αποζημίωσης στον απολυθέντα?
Σε αυτό το ερώτημα απαντάμε κατηγορηματικά ΟΧΙ. Στην Ελλάδα, ακόμη και στην περίπτωση πτώχευσης, ακόμη και στην περίπτωση που η εταιρεία τεθεί στο άρθρο 99, ο εκκαθαριστής ή ο σύνδικος (στη διαδικασία πτώχευσης) είναι υποχρεωμένος βάσει νόμου να καταβάλλει αποζημίωση σε κάθε απολυμένο εργαζόμενο.
Κλείνοντας, οφείλουμε να τονίσουμε για ακόμη μια φορά, ότι οι εργοδότες που προβαίνουν σε απολύσεις, αυτήν τη στιγμή στην Ελλάδα, και δε δίνουν αποζημίωση είναι παράνομοι διότι αποτελεί συστατικό στοιχείο της καταγγελίας της σύμβασης εργασίας η καταβολή αποζημίωσης. Συνεπώς, ο απολυθείς εργαζόμενος για να βρει το δίκιο του, οφείλει να ακολουθήσει τη δικαστική οδό με αρωγό έναν εκπρόσωπο του Εργατικού Δικαίου.
