Οι περικοπές των τελευταίων ετών σε συντάξεις αλλά και μισθούς έχουν κριθεί αντισυνταγματικές με σειρά δικαστικών αποφάσεων. Πολλοί συνταξιούχοι όμως, δεν γνωρίζουν τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να κινηθούν για να διεκδικήσουν και να λάβουν πίσω τα χρήματά τους. Το κράτος υποχρεούται να πληρώσει μόνο εκείνους τους συνταξιούχους που έχουν προσφύγει στα δικαστήρια και δικαιώνονται. Με τον τρόπο αυτό οι περισσότεροι συνταξιούχοι δεν λαμβάνουν τα ποσά που τους οφείλονται. Σε όλα τα μνημόνια προβλέπονται με σαφήνεια ρήτρες για τις δικαστικές αποφάσεις που επιδικάζουν επιστροφή χρημάτων από το Ελληνικό Δημόσιο. Γιατί ακόμη και οι δανειστές γνωρίζουν ότι οι δικαστικές αποφάσεις οφείλουν να εφαρμόζονται για όσους έχουν οι ίδιοι προσφύγει στη δικαιοσύνη και δικαιώνονται. Σε κάθε περίπτωση η νομολογία των ανωτάτων δικαστηρίων διαμορφώνεται στην κατεύθυνση αναγνώρισης της αντισυνταγμάτικοτητας των περικοπών σε μισθούς και συντάξεις μόνο για το μέλλον, ώστε να μην τιναχθεί όλο το δημοσιονομικό σύστημα στον αέρα. Η επιστροφή δηλαδή, των αναδρομικών γίνεται δεκτή μόνο για όσους είχαν την πρόνοια να προσφύγουν δικαστικά.
To σκεπτικό των δικαστικών αποφάσεων
Με δικαστικές αποφάσεις τόσο της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, όσο και του Συμβουλίου της Επικρατείας, αλλά και κατώτερων δικαστηρίων, ως αντισυνταγματικές κρίθηκαν οι μειώσεις στις κύριες και επικουρικές συντάξεις που επιβλήθηκαν με τους Ν. 4024/2011, 4093/2012 , αλλά και με τον Ν.4387 του 2016 (μετά τον οποίο οι συνταξιούχοι διαπιστώνουν νέες μειώσεις στη μηνιαία τους σύνταξη) και που περιλαμβάνουν τόσο τις μηνιαίες περικοπές σε ποσοστό επί τοις εκατό όσο και την κατάργηση των επιδομάτων εορτών και αδείας. οι ενέργειες αυτές της Κυβέρνησης υπερβαίνουν τις συνταγματικές αρχές της αναλογικότητας και της ισότητας στα δημόσια βάρη ενώ στερούν γεννημένα δικαιώματα περιουσιακής φύσης, όπως είναι το προστατευόμενο δικαίωμα στους μισθούς και στις συντάξεις.
To σκεπτικό των περισσοτέρων δικαστικών αποφάσεων κινείται στους εξής βασικούς άξονες:
– Οι περικοπές πρέπει να επιτρέπουν τη διαβίωση του συνταξιούχου με αξιοπρέπεια, εξασφαλίζοντάς του όχι μόνο τα στοιχειώδη για τη φυσική του υπόσταση (διατροφή, ένδυση, στέγαση, βασικά οικιακά αγαθά, θέρμανση, υγιεινή και ιατρική περίθαλψη όλων των βαθμίδων) αλλά και τη συμμετοχή του στην κοινωνική ζωή με τρόπο που δεν θα απέχει ουσιωδώς από τις αντίστοιχες συνθήκες του εργασιακού του βίου.
– Το Σύνταγμα επιβάλλει στο κράτος να εξασφαλίζει στον συνταξιούχο ικανοποιητικό επίπεδο διαβίωσης, κοντά σε εκείνο του εργασιακού του βίου.
– Η κρατική μέριμνα για την κοινωνική ασφάλιση δεν εξαντλείται μόνο στην άσκηση εποπτείας των ασφαλιστικών φορέων, αλλά την προστασία και αξιοποίηση της περιουσίας τους, επωφελή διαχείριση των αποθεματικών τους, πρόβλεψη κοινωνικών πόρων και επαρκή χρηματοδότησή τους από τον κρατικό προϋπολογισμό
– Σε περιόδους εξαιρετικά δυσμενών δημοσιονομικών συνθηκών επιτρέπονται μειώσεις συνταξιοδοτικών παροχών, αλλά ύστερα από ειδικές μελέτες, και όχι απεριόριστα, ώστε να μη θίγονται ο πυρήνας του κοινωνικοασφαλιστικού δικαιώματος και η ισότητα στην κατανομή των βαρών.
– Οι ειδικές μελέτες πρέπει να συνεκτιμούν τις επιπτώσεις στο βιοτικό επίπεδο των συνταξιούχων σε συνδυασμό με άλλα μέτρα (φορολογικά κ.λπ.) αλλά και με το σύνολο των κοινωνικοοκονομικών συνθηκών, ώστε να μην οδηγούν αθροιστικά σε παραβίαση του πυρήνα της κοινωνικής ασφάλισης. Απουσία τέτοιων μελετών μπορεί να δικαιολογηθεί μόνο στην ακραία περίπτωση όπου απειλείται κατάρρευση της οικονομίας της χώρας και χρειάζονται κατεπείγοντα μέτρα, που, πάντως, δεν πρέπει να υπερβαίνουν το όριο θυσίας των θιγομένων.
– Όταν ο νομοθέτης λαμβάνει μέτρα περικοπής συντάξεων εν όψει της συνταγματικής του υποχρέωσης να προβαίνει σε «προγραμματισμό και συντονισμό της οικονομικής δραστηριότητας για εδραίωση της κοινωνικής ειρήνης», πρέπει να έχει προηγουμένως προχωρήσει σε επιστημονικά τεκμηριωμένη μελέτη, η οποία θα καταδεικνύει ότι τα μέτρα είναι πρόσφορα και αναγκαία για την αποτελεσματική αντιμετώπιση και του προβλήματος βιωσιμότητας των φορέων κοινωνικής ασφάλισης.
Αναλυτικότερα έχει κριθεί επανειλημμένα ότι παραβιάζονται διατάξεις υπερνομοθετικής ισχύος όπως αυτή του άρθρου 1 του Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ, το οποίο αναφέρεται στην “Υποχρέωση του σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου” και θεμελιώνει ακόμη έναν λόγο αντισυνταγματικότητας, καθώς επιβάλλει στους πολίτες ένα ιδιαιτέρως επαχθές, όπως είναι αυτό της περικοπής συνταξιοδοτικών αποδοχών σύνταξης, μέτρο και μάλιστα χωρίς να έχει προβεί σε εμπεριστατωμένη μελέτη προκειμένου να αναδείξει ότι η λήψη αυτού ήταν συμβατή με τις εκ του Συντάγματος και των Διεθνών Ευρωπαϊκών Συμβάσεων απορρέουσες δεσμεύσεις.
- Δικαστικές αποφάσεις που δικαιώνουν συνταξιούχους
- Το σκεπτικό των Ανώτατων Δικαστηρίων
- Παραδείγματα περικοπών
Κατεβάστε και εσείς το βιβλίο που έχουν εμπιστευθεί πάνω από 12.000 συνταξιούχοι!Oι ενέργειες στις οποίες πρέπει να προβούν οι συνταξιούχοι
Αρχικά θα πρέπει άμεσα να προχωρήσουν σε κατάθεση αίτησης προς τον εκάστοτε ασφαλιστικό φορέα για επαναφορά του ποσού της σύνταξης –κύριας και επικουρικής – στα προηγούμενα επίπεδα.
Στη συνέχεια πρέπει να προβούν σε κατάθεση ατομικών ή κατά προτίμηση ομαδικών –για την ελαχιστοποίηση του κόστους – αγωγών στα Διοικητικά Πρωτοδικεία. Με τον τρόπο αυτόν θα αποτραπεί η παραγραφή της αξίωσης λόγω καθυστερημένης κατάθεσης δικογράφου, ενώ θα ασκηθούν πιέσεις στην εκάστοτε κυβέρνηση για να δώσει άμεσα πολιτική λύση.
Πολλοί συνταξιούχοι δεν έχουν ακόμη προχωρήσει στην κατάθεση αγωγών για αποζημίωση, αλλά ούτε και υπέβαλαν αίτηση προς τον ασφαλιστικό τους φορέα για επαναφορά του ποσού της σύνταξης τους (κύριας και επικουρικής) στα προηγούμενα επίπεδα, την επαναχορήγησα των Δώρων και Επιδομάτων και την διακοπή της προείσπραξης της Ειδικής Εισφοράς Αλληλεγγύης από την σύνταξη τους.
Προσοχή στον κίνδυνο της παραγραφής
Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δώσουν συνταξιούχοι αλλά και μισθωτή στον κίνδυνο της παραγραφής των αξιώσεών τους. Με το άρθρο 90 παρ. 6 του ν. 2362/1995 θεσπίσθηκε πενταετής παραγραφή για τις αξιώσεις κατά του Ελληνικού Δημοσίου που βεβαιώθηκε με την υπ’ αριθμόν 54/2016 τελεσίδικη δικαστική απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας. Για παράδειγμα, την 31-07-2018 παραγράφονται οι αξιώσεις του μηνός Αυγούστου 2013 και ούτω καθ’ εξής για κάθε επόμενο μήνα. Επομένως, όσοι συνταξιούχοι δεν ακολουθήσουν την δικαστική οδό είναι βέβαιο ότι θα χάσουν πολλές χιλιάδες ευρώ τα οποία θα ελάμβαναν –και μάλιστα με τόκο τουλάχιστον 6% ετησίως– στην περίπτωση δικαίωσής τους.Γνώρισε τα δικαιώματά σου και διεκδίκησε.
Εξαιτίας της οικονομικής κρίσης αλλά και του δημοσιονομικού ελλείμματος οι εκάστοτε κυβερνήσεις προκειμένου να σώσουν την χώρα, προχώρησαν σε περικοπές των συντάξεων.
Όλα ξεκίνησαν με τη θέσπιση του ν. 3845/2010. Με αυτόν τον νόμο έγιναν και οι πρώτες περικοπές από τους φορείς κύριας ασφάλισης στα επιδόματα εορτών, Χριστουγέννων και Πάσχα καθώς και στο επίδομα αδείας .
Σε σύντομο όμως χρονικό διάστημα ακολούθησαν και οι νόμοι 3863/2010, 3985/2011, και 3986/2011 θεσπίζοντας την εισφορά αλληλεγγύης των συνταξιούχων κύριας και επικουρικής ασφάλισης.
Εν συνεχεία και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ακολούθησε ο ν. 4024/2011, με επιπλέον μειώσεις σε κύριες και επικουρικές συντάξεις . Αλλά και ο ν. 4051/2012[1] αντίστοιχα με τις αναδρομικές μειώσεις .
Τέλος, ακολούθησε ο ν. 4093/2012 , με περαιτέρω μείωση των συντάξεων σε ποσοστά από 5% έως 20%, ενώ καταργήθηκαν πλέον για όλους τους συνταξιούχους τα επιδόματα και τα δώρα.
Mε αποκορύφωμα και τις τελευταίες σαρωτικές περικοπές του νόμου 4387/2016.
Με απλά λόγια οι νόμοι αυτοί υποχρέωσαν τους συνταξιούχους να διασώσουν εκείνοι το ασφαλιστικό σύστημα από την κατάρρευση.
Ο συνταξιούχος όμως καθημερινά, μετά τις περικοπές αυτές θέτει σε κίνδυνο τη ζωή του. Ενώ είναι σε μια ηλικία όπου δεν δύναται να εργασθεί και να αναπληρώσει την σύνταξή του με άλλο τρόπο.
Αυτές οι μειώσεις είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα συνεχιστούν από τις εκάστοτε κυβερνήσεις αν ο συνταξιούχος δεν αντιδράσει.
Και ευτυχώς για όλους εμάς, η αντίδραση έγινε.
«Ασφαλισμένος/συνταξιούχος άσκησε αγωγή κατά του Ιδρύματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων–Ενιαίου Ταμείου Κοινωνικής Ασφάλισης Μισθωτών (Ι.Κ.Α-Ε.Τ.Α.Μ.) και κατά του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφαλίσεως (Ε.Τ.Ε.Α.Μ.) με αίτημα την απόδοση των περικοπών της σύνταξης του ,νομιμοτόκως αλλά και την επιστροφή της σύνταξής του στο αρχικό ποσό ,πριν τις περικοπές. Η αγωγή ασκήθηκε στο αρμόδιο Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών αλλά λόγω της φύσης και της σπουδαιότητας της κρινόμενης υπόθεσης εισήχθη στο Συμβούλιο της Επικρατείας .»
Η υπ’ αριθμόν, λοιπόν 2287/2015 , απόφαση σταθμός, της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας κρίνει τις περικοπές των συντάξεων αντισυνταγματικές ανοίγοντας τον δρόμο και στους υπόλοιπους συνταξιούχους να προβούν σε διεκδικήσεις.
Αντισυνταγματικές οι περικοπές επειδή:
- Το κράτος έχει υποχρέωση να φροντίζει για την ασφάλιση των πολιτών και σε καμιά περίπτωση να μην τους τη στερεί[2]
- Το κράτος έχει υποχρέωση να διασφαλίσει την βιωσιμότητα των ασφαλιστικών οργανισμών και να καλύπτει τα ελλείμματά τους
- Το κράτος έχει υποχρέωση στην καταβολή των συντάξεων όπως οι πολίτες έχουν υποχρέωση στην καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών.
- Το κράτος έχει υποχρέωση να φροντίζει για την αξιοπρεπή διαβίωση[3] των πολιτών και σε καμιά περίπτωση να μην τους τη στερεί[4]
- Το κράτος έχει υποχρέωση να φροντίζει ώστε να μην υποβάλει τους πολίτες σε μέτρα δυσανάλογα με τις δυνάμεις τους. Φόρους, εισφορές, περικοπές, πολύ παραπάνω από τα εισοδήματά τους.[5]
Η επιστροφή της σύνταξης στο αρχικό ποσό είναι δικαίωμα όλων, και η καταβολή της υποχρέωση του κράτους.
[1] Με το άρθρο 6 του οποίου μειώθηκαν αναδρομικά κατά 12%, οι κύριες συντάξεις που υπερβαίνουν τα 1.300 ευρώ και οι επικουρικές συντάξεις, με κλιμάκωση του ποσοστού μειώσεως (10%, 15% και 20%) αναλόγως του ύψους αυτών και με κατοχύρωση κατώτατου ορίου 200 ευρώ
[2] Βλ. άρθρο 22 παρ.5 Συντάγματος
[3] Χορήγηση παροχών που εξασφαλίζουν τη διατροφή, ένδυση, στέγαση, βασικά οικιακά αγαθά, θέρμανση, υγιεινή, και ιατρική περίθαλψη. Αλλά και τη συμμετοχή τους στην κοινωνική ζωή.
[4] Βλ. άρθρο 2 παρ 1 Συντάγματος
[5] Βλ. άρθρο 25 Συντάγματος, «αρχή αναλογικότητας»
