Το δρόμο για τις δικαστικές αίθουσες λαμβάνουν όλο και περισσότερες υποθέσεις ιατρικών λαθών λόγω αμέλειας ή σφάλματος. Πρόκειται για περιπτώσεις παράλειψης ή λάθους πράξης, όπως ανεπιτυχής διάγνωση, άστοχη χορήγηση φαρμάκου και άλλες αδέξιες ενέργειες, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις χειρουργείων. Ο γιατρός μπορεί να βρεθεί στην δικαστική αίθουσα ύστερα από καταγγελία ασθενούς-ιδιώτη ή να κληθεί να απολογηθεί αυτεπάγγελτα ακόμη και για μια απλή σωματική βλάβη.
Στο ειδώλιο του κατηγορουμένου οδηγούνται γιατροί για αστικά, ποινικά ή ακόμη και για διοικητικά ζητήματα. Σημειωτέον είναι ότι προοδευτική αύξηση γνωρίζουν οι καταδίκες με τη συχνότερη αφετηρία την καταδίκη των 12 μηνών έως και 36 μήνες, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύονται στην σελίδα του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών. Η διαδικασία της εκδίκασης εκτιμάται λόγω και της γραφειοκρατικής κωλυσιεργίας από τρία έως πέντε χρόνια πρωτόδικα και περίπου δυο χρόνια, εάν εκδικαστεί σε δεύτερο βαθμό. Ωστόσο, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν και το ενδεχόμενο αναβολών εκδίκασης της υπόθεσης.
Αποζημίωση είθισται να επιδικάζεται κατά την αστική διαδικασία και τα ποσά ανέρχονται σημαντικά, ιδιαίτερα όταν αναγνωρίζεται και ηθική βλάβη. Σύμφωνα με έρευνα (2012) του Πανεπιστημίου Πειραιώς το μέγιστο κατά μέσο όρο ποσό που επιδικάζεται σε περιπτώσεις θανάτου εκτιμάται στα 434.086 ευρώ, σε περιπτώσεις αναπηρίας το ποσό κυμαίνεται στα 356.839 ευρώ, ενώ σε άλλα περιστατικά 193.800 ευρώ. Στις υποθέσεις προσωρινής βλάβης κατά την οποία κρίνεται αναγκαία και η νοσηλεία υπολογίζεται η αποζημίωση στα 82.027 ευρώ, ενώ σε περιπτώσεις που θεωρείται αναγκαία η επέμβαση για την διάσωση του ασθενούς έχουν εκτιμηθεί 36.810 ευρώ.
Παραδείγματα αποζημιώσεων
Ωστόσο, χαρακτηριστική υπέρογκου ποσού αποζηµίωσης για περίπτωση ιατρικού λάθους µαιευτικού τοµέα είναι τα 3,5 εκατοµµύρια ευρώ , το οποίο επιδίκασε το Τριμελές Πρωτοδικείο Καλαμάτας.Το ποσό καλούνταν να καταβάλει το γενικό νοσοκοµείο Καλαµάτας στην οικογένεια της Μαρίας Σινάπη, η οποία πέθανε το 2000 από σηψαιµικό σοκ. Κι ενώ το Διοικητικό Εφετείο μείωσε την αποζημίωση στο 1.303.000 ευρώ εξαιρώντας από την αποζημίωση συγγενείς εξ αγχιστείας, το ΣτΕ συνταυτίστηκε με το Άρειο Πάγο και τελικά ενέκρινε αποζημίωση και στους τελευταίους, όπως αναφέρουν δημοσιεύματα τοπικής εφημερίδας.
Σε αντίστοιχη περίπτωση 584.400 ευρώ ως αποζημίωση επέβαλε το Α’ Πολιτικό Τμήμα του Αρείου Πάγου σε γυναικολόγο-μαιευτήρα για αμέλεια στο θάνατο 32χρονης μητέρας δυο παιδιών, η οποία απεβίωσε λίγο πριν γεννήσει το τρίτο της παιδί. Το ποσό κατά το σκεπτικό της απόφασης θα πρέπει να καταβληθεί στα συγγενικά πρόσωπα για την υστέρηση διατροφής στα ανήλικα τέκνα της θανούσας.
Πέρα από την φυλάκιση 10 έως 18 μηνών που επιβλήθηκε στους τέσσερις γιατρούς επιδικάστηκε και αποζημίωση 560.000ευρώ, όπως αυτή επικυρώθηκε από το ΣτΕ,για τις παραλείψεις που οδήγησαν σε θάνατο 18χρονη από σκωληκοειδίτιδα. Η διενέργεια ακατάλληλων εξετάσεων με αποτέλεσμα την μη έγκαιρη και ορθή διάγνωση της νόσου και αντίστοιχα της αντιμετώπισής της, αναγωωρίστηκαν κατά την απόφαση που δικαίωσε τους γονείς τα τρία αδέρφια, τον παππού και την γιαγιά της θανούσας.
Το ποσό των 900.000 και εφ’ όρου κάλυψη των ιατρικών αναγκών επεβλήθη σε γιατρό και ιδιωτικό νοσοκομείο ως αποζημίωση σε ασθενή που απέκτησε μόνιμη αναπηρία –κατά 80%-μετά από επέμβαση κατά της παχυσαρκίας. Σημειώνεται ότι ασθενής αναγκάστηκε να υποστεί σε άλλες έξι εγχειρήσεις και να νοσηλευθεί σε εντατική μονάδα. Μάλιστα το δικαστήριο έκρινε ότι ο ασθενής πρέπει να αποζημιωθεί όχι μόνο για τα νοσήλια, τις δαπάνες ιατροφαρμακευτικών υλικών, αλλά και για μια «γκάμα» εξόδων όπως αναπηρικό καροτσάκι, έξοδα αποκλειστικής νοσοκόμας καθώς και διαφυγόντα κέρδη, για παράδειγμα απώλεια εισοδήματος από εργασία.
Δεν ήταν μόνο η λανθασμένη διάγνωση αλλά και η ανεπανόρθωτη βλάβη που βάρυναν τους κατηγορούμενους κατά το σκεπτικό της απόφασης στην περίπτωση μιας ηλικιωμένης. Το ποσό των 572.000. ευρώ και την κάλυψη μέρους των δικαστικών εξόδων επέβαλε το Πολυμελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης σε γιατρούς, καθώς κατέστησαν ανάπηρη 71χρονη ύστερα από επέμβαση στην οποία υποβλήθηκε για καρκίνο που λανθασμένα διαγνώσθηκε.
Αξιόποινη πράξη αποδίδεται σε λειτουργούς, οι οποίοι δεν ενήργησαν με ορθό τρόπο δηλαδή δεν ακολούθησαν τους κανόνες της ιατρικής επιστήμης, και όχι για τυχόν επιπλοκές. Ωστόσο, και στην περίπτωση των επιπλοκών ο θεράπων ιατρός μπορεί να οδηγηθεί έναντι της Θέμιδας και να εξεταστεί για ενδεχόμενη κακή διαχείριση της υγείας του ασθενούς.
Άλλωστε, από τον Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας (ΚΙΔ) Ν. 3418/2005 τονίζεται ότι το λειτούργημα της ιατρικής «αποσκοπεί στη διατήρηση, βελτίωση και αποκατάσταση της σωματικής πνευματικής και ψυχικής υγείας του ανθρώπου καθώς και στην ανακούφιση αυτού από τον πόνο». Μάλιστα ο ιατρός υποχρεούται να ενημερώσει για την κατάσταση της υγείας του στον ασθενή, να εξηγήσει το περιεχόμενο και τα αποτελέσματα της ιατρικής πράξης καθώς και ενδεχόμενους κινδύνους ή επιπλοκές (άρθρο 11 π.1 ΚΙΔ).
Η νομική διαδικασία
Στην περίπτωση θανατηφόρου ή μη ιατρικού σφάλματος, στο «μικροσπόπιο», αυτή τη φορά των δικαστών, τίθενται η διάγνωση, οι κλινικές, εργαστηριακές και άλλες εξετάσεις. Βεβαίως, πολλές φορές ζητούνται να κατατεθούν έγγραφα ή καλούνται ως μάρτυρες ειδικοί, τεχνικοί σύμβουλοι και πραγματογνώμονες. Συγκεκριμένα, στο αστικό δικαστήριο καλείται ένας μάρτυρας από κάθε πλευρά, ενώ έχει προηγηθεί η διαδικασία εγγράφως (μαρτυρίες, έγγραφα από γνωματεύσεις κ.ά.). Κατά την ακροαματική διαδικασία ο γιατρός θα πρέπει να αποδείξει ότι έπραξε τα δέοντα.
Κατά την ποινική διαδικασία, το «θυμα» ή συγγενείς υποχρεούνται να αποδείξουν το γεγονός αλλά και να μεταφέρουν τις συναισθηματικές συνέπειες. Σημειώνεται ότι ο ασθενής ή οι συγγενείς έχουν δικαίωμα να κάνουν αγωγή για ηθική βλάβη ή ακόμη και για ψυχική οδύνη (συνήθως σε περίπτωση θανάτου). Επίσης, η νομοθεσία προσφέρει τη δυνατότητα να κάνουν καταγγελία και στο Υπουργείο Υγείας – όταν πρόκειται για γιατρό του δημοσίου αλλά και να τον καταγγείλουν στο Ιατρικό Σύλλογο (ακόμη και γιατρό του ιδιωτικού τομέα).
Ας μην ξεχνάμε και τις περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης για τις οποίες μπορεί ο γιατρός να κληθεί στο δικαστήριο για κακόπιστη συμπεριφορά. Άξιο λόγου είναι ότι ακόμη και στην περίπτωση κατά την οποία ο άτυχος ασθενής έχει υπογράψει έγγραφο συναίνεσης πριν την επέμβαση, εφόσον υπάρχει αμέλεια του γιατρού αυτή θα του καταλογιστεί από το δικαστήριο.
